Kategoria: Majątek fundacji rodzinnej

Jak już wielokrotnie wskazywano na łamach niniejszego bloga fundacja rodzinna nie jest spółką handlową i nie ma pełnej swobody w zakresie wyboru prowadzonej działalności gospodarczej. Nic nie stoi jednak na przeszkodzie wyposażeniu fundacji w majątek operacyjny, np. w udziały w spółce z o.o. prowadzącej dowolną działalność. Zastanówmy się jak wyglądałby zarząd takimi aktywami.

Zarządzanie majątkiem operacyjnym. Czym zajmuje się zarząd?

Co do zasady prowadzeniem spraw fundacji rodzinnej i jej reprezentacją zajmuje się zarząd. Jest to obligatoryjny organ omawianej osoby prawnej, którego skład oraz zasady funkcjonowania określa fundator. Część uprawnień zarządu może co prawda zostać ograniczona lub nawet przekazana radzie nadzorczej lub zgromadzeniu beneficjentów, w skład którego wejdą wszyscy lub tylko wybrani beneficjenci. Ogólną regułą jest jednak, że sprawami fundacji, w tym zarządem jej majątkiem operacyjnym, zajmuje się zarząd.

Posługując się przywołanym wcześniej przykładem udziałów i akcji w spółkach kapitałowych można wskazać jakie dokładnie kompetencje posiada zarząd. To ten organ reprezentuje bowiem fundację rodzinną np. na zgromadzeniu wspólników spółki z ograniczoną odpowiedzialnością lub walnym zgromadzeniu akcjonariuszy spółki akcyjnej. Zarząd podejmuje również decyzję co do relokacji środków otrzymanych przez fundację tytułem dywidendy. Decyduje więc jaką ich cześć przekazać na pokrycie bieżących kosztów funkcjonowania fundacji rodzinnej, a ile należy wypłacić beneficjentom – oczywiście przy każdorazowym uwzględnieniu woli fundatora.

Na marginesie, rozwijając niejako temat dywidendy, wskazać należy, że jej wypłata na rzecz fundacji rodzinnej nie będzie opodatkowana, ponieważ będzie to zasilenie majątku fundacji. Dopiero późniejsza relokacja środków, tj. przekazanie ich na rzecz beneficjentów będących np. osobami najbliższymi fundatora (małżonek, zstępni, wstępni, pasierb, rodzeństwo, ojczym i macocha), będzie opodatkowana 15% CIT, płaconym przez fundacje. Dodatkowo, wymienione wyżej podmioty same nie zapłacą podatku dochodowego od osób fizycznych z tytułu otrzymanych świadczeń, ponieważ skorzystają w tym zakresie ze zwolnienia podatkowego. Niewątpliwie korzystnie wpłynie to na wysokość realnie otrzymanych środków.

Zarządzanie majątkiem operacyjnym. Zalety fundacji

Rozwiązanie, w którym prawa i obowiązki, przysługujące z tytułu posiadania udziałów lub akcji w danej spółce, należeć będą do fundacji rodzinnej jako całości, a nie wspólnie do jej poszczególnych beneficjentów, ma wiele korzyści. Przykładowo, danej spółki nie będą obchodziły żadne konflikty rodzinne. Jeśli dojdzie do sporu o sposób realizacji praw lub obowiązków to będzie on rozstrzygany na poziomie fundacji, a z perspektywy spółki decyzje będą cały czas podejmowane jednym głosem  –  co do zasady głosem zarządu fundacji rodzinnej.

Dodatkowo, podejmując decyzję fundacja rodzinna (jej zarząd) będzie rozważała skutki danego przedsięwzięcia dla całego zgromadzonego majątku fundatora, a nie tylko dla poszczególnych jego aktywów, co miałoby najprawdopodobniej miejsce w przypadku tradycyjnej sukcesji. Dzięki temu decyzje będą bardziej efektywne i nie będą niekorzystnie wpływały na inne aktywa.

Jednym z obligatoryjnych elementów, bez których powstanie fundacji rodzinnej nie byłoby możliwe, jest wniesienie do niej mienia w stosownej wysokości. Jak wskazuje ustawa, fundusz założycielski musi wynosić minimum 100 tysięcy złotych. Co istotne, wymóg zachowania tej kwoty nie odnosi się jedynie do momentu założenia fundacji, także w trakcie jej funkcjonowania niezbędne jest utrzymanie mienia na ww. poziomie.

Czy na poczet majątku fundacji wnieść można tylko środki pieniężne?

Odpowiadając na powyższe pytanie, należy wyjaśnić, że ustawa nie przewiduje takiego wymogu. Jak wyjaśnia prawodawca w treści uzasadnienia do jej projektu, majątek fundacji będzie mogło stanowić mienie, w rozumieniu Kodeksu Cywilnego, należące do fundatora albo fundatorów.

Z uwagi na odwoływanie się przez ustawodawcę do pojęcia mienia w rozumieniu Kodeksu Cywilnego, zakres wnoszonych do fundacji aktywów może być niezwykle szeroki. Przykładowo, mieniem takim mogą zostać np. środki pieniężne, papiery wartościowe, rzeczy ruchome i nieruchomości przeniesione na własność fundacji rodzinnej, udziały i akcje w spółkach kapitałowych, prawa udziałowe w spółkach osobowych w rozumieniu Kodeksu spółek handlowych, a także w podmiotach zagranicznych. Ponadto, ustawa pozwala na wnoszenie jako majątek spółki także środków pieniężnych w walutach obcych.

Wartość mienia fundacji

Ustawa o fundacjach rodzinnych określa także sposób obliczania wartości mienia fundacji, wskazując, że dokonuje się tego na zasadach tożsamych jak określone w ustawie o CIT.  Momentem na który obliczana jest wartość danego składnika majątku fundacji, każdorazowo jest dzień jego wniesienia.

Wnoszący mienie

W przypadku wnoszenia poszczególnych składników majątku fundacji rodzinnej, przewidziane zostały specyficzne reguły dla określania osoby wnoszącego, mianowicie, w przypadku gdy mienie zostanie wniesione do fundacji np. przez małżonka czy dziecko fundatora to każdorazowo aktywo takie uznaje się za wniesione przez fundatora.

Inaczej powyższe zasady kształtują się w sytuacji gdy podmiotem wnoszącym mienie są inne osoby niż wymienieni w ustawie najbliżsi członkowie rodziny fundatora, wówczas takie mienie zawsze uważa się za wniesione przez samą fundację rodzinną.

Podsumowując, zakres rodzajów składników majątku, które mogą zostać wniesione do fundacji rodzinnej jest niezwykle szeroki, co pozwoli na gromadzenie w niej aktywów rodzinnych w niemalże każdej postaci. Ponadto, ustawa nie ogranicza katalogu podmiotów wnoszących mienie, jednakże zaznaczyć należy, że czynność taka zawsze będzie działaniem jednostronnym, gdyż fundacja nie przyznaje w zamian uczestnictwa w jej strukturach tak jak ma to miejsce np. w przypadku nabycia udziałów w spółce kapitałowej.