Fundacja rodzinna jest zupełnie nowym podmiotem w obrocie prawnym.
Mimo wielu podobieństw np. do spółek kapitałowych stanowić będzie ona swoistą konstrukcję prawną, o której rozbudowanym charakterze świadczy chociażby uregulowanie zasad jej funkcjonowania w nowym, oddzielnym akcie prawnym a nie np. jako dodatkowy rozdział którejś z ustaw obowiązujących dotychczas.
Osobowość prawna fundacji
Zgodnie z art. 3 ust. 1 Ustawy o fundacjach rodzinnych, jest ona osobą prawną utworzoną w celu gromadzenia mienia, zarządzania nim w interesie beneficjentów oraz spełniania świadczeń na rzecz beneficjentów. Z przytoczonego przepisu wynika, że stanowiące przedmiot ustawy fundacje posiadać będą osobowość prawną, zaś momentem jej uzyskania – jak wskazuje treść dalszych przepisów – będzie chwila wpisu do rejestru fundacji rodzinnych.
Fundacja rodzinna będzie reprezentowana na zewnątrz przez zarząd, dotyczy to zarówno wszystkich czynności sądowych jak i pozasądowych. W skład jej struktur wewnętrznych wchodzić będą także organy takie jak zgromadzenie beneficjentów oraz rada nadzorcza, której ustanowienie będzie obligatoryjne tylko we wskazanych ustawą przypadkach.
Fundacja rodzinna a spółki handlowe
Mimo wspomnianej na wstępie okoliczności, że pomiędzy fundacją rodzinną a spółkami handlowymi można dostrzec pewne podobieństwa i wspólne cechy, takie jak kwestia wyżej wskazanej osobowości prawnej czy działanie za pośrednictwem organów, to fundację rodzinną, jako podmiot nieposiadający udziałowców, należy wyraźnie odróżnić od spółek handlowych. Beneficjenci fundacji nie są jej wspólnikami ani nie uzyskują udziału we współwłasności majątku fundacji, a jedynie prawo do wypłat określonych w statucie fundacji.
W odróżnieniu od spółek kapitałowych, w których możliwe jest zbywanie przysługujących wspólnikom udziałów, w przypadku fundacji rodzinnych prawa i obowiązki beneficjenta fundacji są niezbywalne.
Zaznaczyć należy także że, fundacja rodzinna będzie mogła zaciągać zobowiązania wyłącznie w celu zapewnienia bieżącej działalności, np. z tytułu wynagrodzenia za pracę w organach, najmu powierzchni biurowej czy też obsługi rachunku bankowego.
Warto wspomnieć, iż wskutek wprowadzonej wraz z Ustawą o fundacjach rodzinnych nowelizacją Kodeksu Cywilnego, w myśl zmienionej treści art. 927 § 3, fundacja rodzinna ustanowiona w testamencie przez spadkodawcę będzie mogła być spadkobiercą, jeżeli zostanie wpisana do rejestru w ciągu dwóch lat od ogłoszenia testamentu.
Fundacja rodzinna a fundacje publiczne
Co prawda nazwa przedmiotowej instytucji może być myląca, jednakże fundacja rodzinna w kształcie proponowanym Ustawą o fundacjach rodzinnych nie ma nic wspólnego z fundacjami publicznymi. Niewątpliwie jednak pierwsze skojarzenie przywodzi na myśl działalność dobra publicznego w myśl ustawy z dnia 6 kwietnia 1984 r. o fundacjach, jednak ustawa ta nie będzie miała zastosowania do fundacji rodzinnych.
W związku z powyższym, pojawiają się głosy, że takie nazewnictwo może być mylące, a co więcej, że może ono doprowadzić do pogorszenia funkcjonującego w społeczeństwie wizerunku fundacji w myśl ww. ustawy, gdyż głównym motywem funkcjonowania fundacji publicznej jest działalność charytatywna, zaś fundacji rodzinnej przede wszystkim gromadzenie majątku – co ma związek z pobudkami prywatnymi a nie dobroczynnością.