Fundacja rodzinna nie jest spółką prawa handlowego, ale modelowo (konstrukcyjnie) jest do niej zbliżona. W związku z tym, analogicznie do spółki z ograniczoną odpowiedzialnością, prowadzeniem jej spraw i jej reprezentacją zajmuje się zarząd, w skład którego wchodzić mogą sami beneficjenci (odpowiednicy wspólników) lub osoby trzecie. Każde z tych rozwiązań ma swoje wady i zalety.
Rodzinny model prowadzenia spraw fundacji
Beneficjentami fundacji rodzinnej będą często członkowie najbliższej rodziny fundatora (np. jego dzieci oraz wnuki). W związku z tym model prowadzenia spraw fundacji przez zarząd składający się z tych beneficjentów można roboczo nazwać rodzinnym.
Rodzinny model prowadzenia spraw sprawdzi się szczególnie w przypadku biznesu, w prowadzenie którego już zaangażowani są wszyscy lub większość członków rodziny fundatora. Takie zaangażowanie beneficjentów, z logicznego punktu widzenia, będzie najlepszą metodą przekazania rodzinnych spraw w ich ręce. Jednocześnie, takie rozwiązanie nie pozbawi fundatora prawa kontroli, ponieważ to on będzie decydował o składzie zarządu oraz o zasadach jego funkcjonowania. Dodatkowo, będzie mu przysługiwało prawo kierowania do zarządu uwag, opinii lub zaleceń dotyczących działalności fundacji.
Omawiane rozwiązanie nie będzie jednak wskazane w przypadku biznesu, w który członkowie najbliższej rodziny nie angażują się. Powierzenie spraw fundacji rodzinnej w ręce takich członków zarządu (beneficjentów) nie wpłynie pozytywnie na jej funkcjonowanie, ponieważ będą to często osoby nieposiadające odpowiednich kwalifikacji oraz doświadczenia do pełnienia wskazanej funkcji.
Zarząd składający się z osób trzecich
Zarządem profesjonalnym możemy natomiast nazwać organ fundacji rodzinnej składający się z osób trzecich, będących specjalistami w danej dziedzinie. Mogą to więc być np. eksperci z zakresu obrotu nieruchomościami lub papierami wartościowymi, którzy wchodzą w skład zarządu fundacji rodzinnej zajmującej się odpowiednio najmem nieruchomości lub obrotem papierami wartościowymi stanowiącymi jej majątek. Taki skład osobowy zarządu będzie gwarantem profesjonalnego prowadzenia spraw fundacji oraz z pewnością usprawni jej funkcjonowanie.
Zarząd składający się z osób trzecich będzie dobrym rozwiązaniem w przypadku fundacji rodzinnej, której beneficjenci, poza uczestnictwem w rodzinnym biznesie, prowadzą również własne działalności gospodarcze lub też z innego powodu nie angażują się w sprawy fundacji. Taki model będzie również doskonałym rozwiązaniem, w przypadku małoletnich beneficjentów, którzy z racji niepełnoletności oraz niepełnej zdolności do czynności prawnych nie będą mogli wejść w skład zarządu. W takiej sytuacji odpowiednie dobranie profesjonalistów do danego rodzaju aktywności fundacji zapewni jej działanie i zabezpieczy interesy beneficjentów. Dodatkowo, podobnie jak w przypadku zarządu rodzinnego, fundator nadal będzie miał możliwość wpływania na jego funkcjonowanie np. poprzez kierowanie do niego uwag, opinii lub zaleceń dotyczących działalności fundacji
Wadą omawianego rozwiązania będzie jednak całkowite oderwanie beneficjentów – członków najbliższej rodziny – od bieżącego prowadzenia spraw fundacji rodzinnej. Nie będzie to więc pożądane rozwiązanie, gdy celem fundatora jest właśnie zaangażowanie i wprowadzenie następców w prowadzenie rodzinnego biznesu.
Podsumowanie
Wskazany wyżej podział na zarząd rodzinny i profesjonalny ma walor umowny oraz charakter niedoskonały. Łatwo sobie bowiem wyobrazić zarząd fundacji rodzinnej o charakterze mieszanym, w skład którego obok beneficjentów – członków rodziny wchodzą również profesjonaliści – osoby trzecie albo w którym zasiadają członkowie najbliższej rodziny fundatora będący jednocześnie specjalistami w danej dziedzinie.
Zadanie przedstawionego podziału jest jednak inne. Ma on na celu zobrazowanie jak różne mogą być potrzeby i cele danej fundacji rodzinnej w zakresie prowadzenia jej spraw. Nie da się udzielić jednoznacznej odpowiedzi na pytanie o lepszy model zarządu, ponieważ każdorazowo będzie to zależne od indywidualnej sytuacji fundatora i jego rodziny oraz celu danej fu