Fundacja rodzinna jak już wielokrotnie wskazywano w treści poprzednich artykułów jest instytucją mającą na celu przede wszystkim gromadzenie rodzinnego majątku oraz zabezpieczenie finansowe przyszłych pokoleń.
Mimo dużego stopnia podobieństwa jej konstrukcji do spółek kapitałowych, nie posiada ona tak szerokiej dowolności w podejmowaniu oraz prowadzeniu działalności gospodarczej. Ustawa o fundacjach rodzinnych, pozwala na jej prowadzenie jedynie w zakresie:
- zbywania mienia, o ile mienie to nie zostało nabyte wyłącznie w celu dalszego zbycia;
- najmu, dzierżawy lub udostępniania mienia do korzystania na innej podstawie;
- przystępowania oraz uczestnictwa w spółkach handlowych, funduszach inwestycyjnych, spółdzielniach oraz podmiotach o podobnym charakterze,
- nabywania i zbywania papierów wartościowych, instrumentów pochodnych i praw o podobnym charakterze,
- udzielania pożyczek – przy czym katalog pożyczkobiorców został ograniczony jedynie do podmiotów powiązanych oraz beneficjentów,
- obrotu zagranicznymi środkami płatniczymi należącymi do fundacji rodzinnej w celu dokonywania płatności związanych z jej działalnością,
- produkcji przetworzonych w sposób inny niż przemysłowy produktów roślinnych i zwierzęcych,
- gospodarki leśnej.
Ograniczony katalog dozwolonej aktywności
Zauważyć należy, że większość ze wskazanych rodzajów działalności gospodarczej, stanowi działalność pasywną. Ustawa nie przewiduje możliwości prowadzenia przez fundację typowej aktywności handlowej czy też usługowej, co prawdopodobnie stanowić ma zabezpieczenie przed czynieniem z fundacji instrumentu do dokonywania np. spekulacji finansowych. Zapobieganiu takim zjawiskom ma służyć także sankcyjna 25% stawka podatku dochodowego w przypadku zbycia mienia, w sytuacji gdy uprzednio zostało ono nabyte przez fundację jedynie w celu dalszego zbycia – co wprost zostało przez ustawę wyłączone z obszaru dozwolonej działalności.
Zaznaczenia wymaga także, że ustawa zawiera możliwość przystępowania oraz uczestnictwa przez fundację rodzinną w spółkach handlowych, nie wyznaczając przy tym zakresu działalności jaki prowadzić powinny takie podmioty. Wobec tego, fundacja będzie uprawniona do pobierania dywidend wypłacanych w związku z działalnością takiej spółki, nawet w przypadku gdy będzie ona prowadzić aktywność w sferze innej niż pozwala na to fundacji ustawa.
Pierwotne założenia ustawy
Możliwość prowadzenia przez fundację działalności gospodarczej w wymienionych wyżej obszarach stanowi dużą modyfikację w stosunku do pierwotnego projektu tekstu ustawy, który zakładał całkowity zakaz prowadzenia przez fundację działalności w jakimkolwiek obszarze.
Utrzymanie w treści przepisów takiego zakazu byłoby nieuzasadnione oraz znacząco ograniczyłoby w przyszłości ilość zakładanych fundacji. Przede wszystkim, wskazać należy tu na powód powstania tej instytucji, którym jest kumulowanie majątku, mającego następnie zabezpieczać np. edukację czy też bieżące utrzymanie przyszłych pokoleń, w związku z czym zasadnym wydaje się umożliwienie fundacji osiągania dochodów z prowadzenia działalności gospodarczej.
Całkowity zakaz osiągania dochodów z działalności gospodarczej, przez podmiot powołany głównie po to by gromadzić środki majątkowe wydaje się sprzeczny z celem jego powstania. Za uzasadnione uznać należy jednak ograniczenie katalogu dozwolonej aktywności, gdyż jak już wyżej wskazano – pozostawienie w tej kwestii pełnej dowolności mogłoby prowadzić do szeregu nadużyć.